در کشورهای صاحب فوتبال، برای آنالیز یک بازیکن، بجز ارزیابی های بصری و فرم های مذکور ، از نرم افزارهای پیشرفته خاصی نیز بهره می گیرند.

آیا می دانستید رئال مادرید و بارسلونا (بعنوان دو سمبل فوتبال باشگاهی جهان که هر ساله هزینه های چند صد میلیاردی در راستای جذب و استخدام بازیکنان می پردازند) برای انتخاب جانشین کریس رونالدو کبیر و لیونل مسی اسطوره ای، از چند سال پیش تاکنون و توسط کارشناسان و تحلیلگران بزرگ خویش، بازیکنان 16 تا 23 ساله مختلفی را در تمام سطح جهان تحت نظر گرفته اند تا 2 یا 3 سال دیگر بهترین گزینه را جایگزین این دو فوق ستاره نمایند؟

شاید پاسخ تان منفی باشد اما آنچه مهم است بدانید، این است که برای تحقق این هدف، افق دیدشان لیگ های هلند، پرتغال، انگلیس و امریکای جنوبی را بیش از سایر نقاط جهان رصد میکند.

در مدیریت یک درس جذابی وجود دارد به نام تفکر سیستمی، در این درس به مدیران آینده یاد می دهند که صرفا به نخستین تاثیر یک تصمیم توجه نکنند.

در کلاس های تفکر سیستمی که متاسفانه مربیان این دوره ها را سپری نمی کنند، گفته می شود بیش از رویدادها به روندها توجه کنند، اگر قرار است تصمیمی بگیرند افق های بلند مدت را ببینند. همین می شود که فوتبال در دنیا با برنامه ریزی بلند مدت جلو میرود و در ایران با تصمیمات لحظه ای. همین می شود که 8 سال مربی تیم ملی ما از تاکتیک های دفاعی بهره میبرد، و حال با مربی جدید به دنبال بازی مالکانه و هجومی هستیم که هرگز در کوتاه مدت قابل دستیبابی نیست.

در تست گرفتن از بازیکنان فوتبال نیز نباید به نخستین تاثیرات توجه کرد و صرفا بر حسب آن تصمیم گرفت.

یادم می آید حدود 14 سال داشتم و در تست باشگاه پیکان شرکت کردم، آنجا هم اصولی که در تست فوتبال در ادامه آمده است را رعایت نمی کردند. خب من بخاطر شانس و تلاش زیاد نظر مربیان را جلب کردم. اما چه بسیار بازیکنانی بودند که میتوانستند مورد توجه قرار بگیرند.

نحوه کار تست گیری فوتبال بدین صورت است که تمامی حرکات، بازی با توپ، علی الخصوص بازی بدون توپ(شاید در فوتبال یک بازیکن تنها 2 دقیقه در طول 90 دقیقه بازی مالکیت توپ را داشته باشد)، نوع و نحوه دریبلینگ، شم گلزنی، شیوه ضربه زدن به توپ با پا و سر، نحوه زندگی و روحیات ( از نظر اینکه میتوانند به ستاره تبدیل شوند یا خیر )، تکنیک پاس دادن و همه چیزشان را تحت نظر دارند تا نزدیکترین گزینه به این بازیکنان را انتخاب نمایند.

در حقیقت از هر کدام از این ستارگان، حدودا 200 فاکتور مختلف را استخراج میکنند که نوشتن آنها در این مقوله نمیگنجد. آنگاه به هر کدام از این فاکتورها نمره 100 تخصیص داده و بازیکنی که نزدیکترین شباهت را به آنها داشته باشد و میانگین عملکردش به عدد 100 نزدیک تر باشد، انتخاب می نمایند.

از طریق نرم افزارهای یاد شده نیز، تمام حرکات و سکنات این بازیکنان موقع دفاع، حمله، پوشش، تراکم، درگیری، فرار، تاخیر، اضافه شدن به حمله، جمع شدن ، انتقال بازی ، لحظات فوتبال ، حرکت از کناره ها و خصوصا آن 86 دقیقه بازی بدون توپ را بررسی نموده تا به یک شاخص برسند. با این روش بازیکنی که نزدیکترین عملکرد فنی، جسمی، روحی و بازده را دارا باشد، بهترین گزینه جهت 1 سرمایه گذاری 10 ساله است.

بله سرمایه گذاری 8 تا 10 ساله. زیرا این باشگاه ها تمام افتخارات و درآمد خود را مدیون این ستارگان هستند. پس به آنها حق بدهید که بسیار دقیق انتخاب کنند. زیرا می خواهند همچنان بر فوتبال دنیا حکمرانی کنند.

اما در کشورهای دور مانده از علم نوین فوتبال ( از جمله کشور خودمان)، اختلافات فاحشی در نحوه انتخاب بازیکنان وجود دارد. زیرا شیوه های گزینش، عمدتا عینی و تجربی است.

همگی شما بارها دیده اید که استقلال و پرسپولیس بعنوان 2 باشگاه پر طرفدار و مطرح فوتبال کشور، به محض اینکه بازیکنی تنها 1 فصل درخشیده و در اوج بوده است، بلافاصله کارهای انتقال وی را با سروصدا و جنجال های رسانه ای فراوانی انجام میدهند.

ولی پس از مدتی و حتی در سال های بعد مشاهده می شود آن درخشش را ندارد. در واقع یکی از این 2 باشگاه در بازار گرمی پیش فصل، بازیکن 300 میلیونی را 1.5 میلیارد خریده و از چنگ رقیب خارج نموده اند، ولی آن بازیکن بازده مناسبی نداشته و به اندازه 100 میلیون تومان هم کارایی ندارد.

به نظر شما چرا چنین میشود ؟ مشکل اصلی کجاست ؟ دلیل این امر آن است که گزینش آنها بر اساس موفقیت لحظه ای و فصلی 1 بازیکن بوده نه بر اساس ثبات بازیگری و تست های پیشرفته نرم افزاری . هر چند باورش دشوار است، اما انتخاب بازیکن در ایران کاملا احساسی و بر اثر 1 جرقه صورت می پذیرد نه شعله ای سوزان و دائمی. تمامی موارد فوق دلایل بسیار متعددی دارد که بیان آن از حوصله این بحث خارج است.

لذا در تیم های لیگ برتر ( بعنوان مثال تیم های استان تهران که خود من بارها از نزدیک دیده ام) ، تاریخ هایی را جهت تست گیری مشخص نموده و در هر جلسه تست گیری 2 ساعته، قریب به 150 بازیکن را مورد سنجش قرار داده که در خوشبینانه ترین حالت، از این خیل عظیم تنها 2 یا 3 نفر انتخاب میشوند. در این بین، یکی از بزرگترین مشکلات آن است که غالبا بسیاری از بازیکنان شایسته و زبده از چشم کادر فنی دور مانده و علیرغم شایستگی انتخاب نمیشوند.

در سطوح پایین تر نیز همین موارد وجود دارد. اگر از تیم های پیکان، سایپا، کیا، استقلال و پرسپولیس تجربه ای داشته باشید متوجه میشوید که در تست فوتبال این باشگاه ها نیز بسیار اتفاق میافتد که بازیکنان مستعد فرصت دیده شدن ندارند و سرنوشت فوتبالی آنها تغییرات زیادی میکند.

برای درک عمیق تر این موضوع ، به مثال ذیل توجه فرمایید : ( اگر شما بخواهید از میان چندین عطر مختلف، عطر دلخواهتان را انتخاب نمایید ، گزینش از میان 3 شیشه عطر نسبت به زمانی که 20 تا شیشه عطر با رایحه های مختلف در دسترس دارید، به مراتب راحت تر و دقیق تر خواهد بود.

زیرا در حالت دوم بوی عطرها با هم ادغام و به همان اندازه نیز تشخیص دشوارتر شده و جهت انتخاب بهترین گزینه، تمرکز لازم را نخواهید داشت. لذا در یک تست گیری فوتبال نیز، به هیچ وجه تمامی توانایی آن 150 بازیکن دیده نشده و شاید مربیان تست گیرنده بتوانند نهایتا روی 20 تا از آن بازیکنان تمرکز نمایند.

تیم های فوتبال چگونه تست فوتبال می گیرند؟

لذا بازی 11*11 و دو گله بزرگترین اشتباه در جهت تست دقیق یک بازیکن فوتبال است. قبل از آغاز لیگ پانزدهم ، اسکوچیچ مربی فولاد خوزستان نیز ، بخاطر کمبود زمان و عدم امکانات لازم در ایران ، مجبور شد از این شیوه تست گیری استفاده نماید و نتوانست گزینش درستی داشته باشد و عبدالله ویسی که مرتبا سر تمرینات فولاد حضور پیدا می کرد تا بازیکنان خط خورده آنها را در صورت دارا بودن شرایط لازم جذب کند، توانست با جذب آن 6 بازیکن رد شده توسط اسکوچیچ و کادر سابق فولاد، استقلال خوزستان را قهرمان ایران کند و حتی علیرغم جدایی زود هنگام وی و بسیاری از بازیکنان این تیم نیز، استقلال خوزستان در لیگ برتر و رقابتهای آسیایی، عملکرد قابل قبولی را از خویش به نمایش گذاشت. چرا که این تیم درست و اصولی بسته شده بود.

اما راه حل چیست و میبایست نحوه تست گیری فوتبال چگونه باشد؟

بهترین روش تست گرفتن در فوتبال ssg یا small sided game، بازی 4 در مقابل 4 و یا 5 در مقابل 5 در محوطه های کوچک است ، زیرا بجای اینکه تمرکز هر 3 مربی تست گیرنده معطوف به آن 22 بازیکن در زمین چمنی با ابعاد تقریبی 110*85 متر باشد، در محوطه ای 20*35 متری و فقط روی 8 بازیکن خواهد بود .

اکثر مربیان به نیکی میدانند در چمن استاندارد و آن فضای بسیار بزرگ، امکان دیده نشدن یا حتی خوب دیده شدن بازیکنان زیادی وجود دارد.

لذا بازیکنان با تجربه تر، با بازی خوانی و جایگیری های مناسب، با صرف کمترین توان ممکنه بیشترین بازده و عملکرد را از خویش به نمایش میگذارند و آمادگی بدنی ( خصوصا ظرفیت هوازی و بی هوازی) و مهارت کار با توپ آنان محکی جدی نخواهد خورد.

حال آنکه در ابعاد کوچک و در فضایی فشرده ، مهارت و نحوه پاس، کنترل، پوشش، حمایت، پرس، تراکم و همه داشته های یک بازیکن بصورت جدی ارزیابی شده و قطع به یقین در چنین فضایی، هیچ چیزی از چشمان تیز بین مربی پنهان نخواهد ماند.

اصلا میتوان زمین فوتبال را به 4 قسمت مساوی تقسیم و هر مربی را جهت تست گیری اولیه در هر کدام از این محوطه های 4 گانه بکارگیری نمود . اگر بتوان در هر محوطه 8 بازیکن را بصورت 4*4 تست کرد و برای این کار 8 دقیقه زمان در نظر بگیریم ، براحتی میتوان 32 بازیکن را در 8 دقیقه ، در آن 4 محوطه و با بهترین کیفیت ارزیابی نمود. ولی در 2 گله و در طی 20 دقیقه، نهایتا 22 بازیکن آن هم با کمترین کیفیت ممکنه تست گیری خواهند شد .

پس مربیان عزیز برای تست گیری فوتبال در کرج و البرز بهتر است چه کنند:

حتما به این توصیه ها توجه نمایید. زیرا در روش پیشنهادی، بازیکنان بیشتری در مدت زمانی کوتاه تر ، با روشی دقیق تر و مطمئن تر تست خواهند شد. حتی اگر در طی 2 ساعت 50 بازیکن (( نه 150بازیکن )) مورد تست قرار بگیرند، اولویت های بسیار بالاتری نسبت به آن روش غلط وجود داشته و تست ما تستی کاملتر و با بازدهی بالاتر همراه خواهد بود.

ضمن اینکه در دو گله ای که طی 20 دقیقه صورت می پذیرد، ممکن است بازیکن فقط در 3 یا 4 صحنه – و نه بیشتر – مورد ارزیابی قرار بگیرد که همانا آن 3 یا 4 موقعیت، لحظات برخورد توپ با پای آن بازیکن است ، اما در این روش پیشنهادی، در طی 7 یا 8 دقیقه بیش از 20 بار میتوان بازیکن را مورد ارزیابی و غربال قرار داد. زیرا مربی و تست گیرنده، به شکل حداکثری شاهد بازی با توپ و بدون توپ وی خواهد بود و با تسلطی بیشتر، همه چیز را رصد خواهد نمود. صد البته ممکن است در دو گله، از همان 3 بار برخورد توپ با پای فلان بازیکن که با 1000 امید و آرزو ( بدون پارتی و دلال و سفارش) برای تست آمده، 2 مرتبه اش از چشم مربی مغفول مانده و به هیچ وجه یک بار نیز، ملاک دقیقی برای محک یک بازیکن فوتبال نبوده و نیست. در نتیجه آن بازیکن در عین شایستگی خط خورده و توانایی هایش دیده نمی شود.

البته پس از گزینش بسیار حساس اولیه و انتخاب بازیکنان مورد نظر ، میتوان در مرحله بعدی از همین شیوه یاد شده و روش 2 گله بصورت همزمان و مکمل هم جهت انتخاب نهایی بازیکنان بهره جست، اما باز هم تاکید میکنم :

در تست گیری اولیه ، روش دو دروازه بزرگ، کاری عبث و فاقد استاندارد های لازم است.

لذا این شیوه ای که معرفی کردم ، بهترین روش میدانی تست گیری بازیکنان رده نونهالان، نوجوانان تا بزرگسالان است. البته تست گیری در رده های پایین تر از نوجوانان، به این سختی و حساسیت نبوده، شرایط خاص خود را داشته و دارای ملاکهای خاصی است که در آینده مطرح خواهم کرد.